အေမရိကန္စတိုင္လ္ဗုဒၶဘာသာ

ေမ၂၉၊ ၂၀၁၀

၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်က္ခ္ကြန္း ဖီးလ္သည္ ၀ါရွင္တန္ ဒီစီၿမိဳ႕ေတာ္သို႕ ေလယာဥ္ျဖင့္ ေရာက္လာခဲ့သည္။ သူ၏ ဦးေခါင္းသည္ ေျပာင္စိမ္းေနသည္။ သူ၏ ကိုယ္ေပၚမွာ ေတာ့ ၀ါေရႊေသာသကၤန္းကို ဆင္ျမန္း ထားေလသည္။ သူက အေမရိကားတြင္ ရဟန္းတစ္ပါး အျဖစ္ ရပ္တည္ နိုင္မလား စံုစမ္းရန္ အိမ္ျပန္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ကြန္းဖီးလ္သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ၾကီး ေက်ာင္းတစ္ခုတြင္ တည္ၾကည္ၿငိမ္သက္ေသာႏွစ္မ်ားစြာ ကို ျဖတ္သန္းကုန္ဆံုးေစခဲ့သည္။ ထိုေက်ာင္းတြင္ သူသည္ ပရိကၡရာအနည္းငယ္ျဖင့္ ေနထိုင္သီတင္းသုံးကာ တင္းၾကပ္ေသာ ၀ိနည္းက်င့္၀တ္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးလ်က္ ေန႕စဥ္ ေတာရေဆာက္တည္ကာ ၀ိပႆနာ ဘာ၀နာပြားမ်ားေနခဲ့သည္။

သို႕ေသာ္ အေမရိကန္တြင္ေတာ့ သူသင္ယူဆည္းပူးခဲ့ရေသာ ၀ိပႆနာဘာ၀နာပြားမ်ားႏိုင္သည့္ ဘုန္းေတာ္ ၾကီးေက်ာင္းကို သူမေတြ႕ရွိခဲ့ပါ။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ သူက်င့္သံုးလိုက္နာခဲ့ေသာ ၀ိနည္းစည္းကမ္းမ်ားသည္ ဤအ ေမရိကန္တြင္ က်င့္သံုးလိုက္နာရန္ခက္ခဲလွေၾကာင္း သူေတြ႕လာရပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ သူသည္ အနာမာသ ၀တၳဳေငြေၾကးကို ကိုင္တြယ္သံုးစြဲရန္မလိုဘဲ တိုင္းသားျပည္သူတို႕ ၾကည္ျဖဴရႊင္လန္း လွဴဒါန္းေသာ ဆြမ္းကိုသာ အလွဴခံဘုန္းေပးခဲ့ရသည္မဟုတ္ပါလား။

ေနာက္ဆံုးေတာ့ သူသည္ လူထြက္ကာ တကၠစီေမာင္းရပါေတာ့သည္။ သူသည္ စိတ္ပညာျဖင့္ ပါရဂူဘြဲ႕ယူကာ လူတိုင္း၏ ဘ၀ႏွင့္ အဆင္ေျပေစမည့္ သူသင္ယူဆည္းပူးခဲ့သည့္တရားကို အသံုးျပဳလ်က္ ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကို သူ႕နည္းသူ႕ဟန္ျဖင့္ ဆက္လက္က်င့္သံုးခဲ့သည္။ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုအတြင္းမွာပင္ သူသည္ ဗုဒၶဘာသာသစ္ တစ္ခုကို တည္ေထာင္ရန္ စတင္ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေလသည္။

ဤထူးျခားကြဲျပားေသာအေမရိကန္ဗုဒၶဘာသာသစ္သည္ လိုက္နာက်င့္သုံးလိုသူမ်ားအား ၀ိပႆနာတစ္ခုတည္း အတြက္သာမဟုတ္ ဘ၀အစိတ္အပိုင္းအားလံုးတြင္ပါ သတိပ႒ာန္တရားကို လိုက္နာက်င့္သံုးႏိုင္ေစရန္ အား ေပးခဲ့ပါသည္။

“ဘာသာေရးက်င့္၀တ္တစ္ခုထက္ ဘ၀ကို အဓိပၸါယ္ရွိေအာင္၊ က်န္းမာေအာင္ ၿပီးေတာ့ ကရုဏာ တရားေတြ အဇၥ်တၱမွာ ေမြးျမဴႏိုင္ေအာင္ ေနထိုင္ဖို႕ အေထာက္အကူျပဳနည္းလမ္းတစ္ခုအျဖစ္ ထပ္ကာထပ္ကာ ကြ်န္ေတာ္တို႕ သင္ၾကားေပးေနၾကပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္သင္ၾကားေပးေနတဲ့လူအမ်ားစုက သူတို႕ကိုယ္ သူတို႕ ဗုဒၶဘာာသာ ၀င္လို႕မထင္ၾကဘူးဗ်၊ ဒါဟာ ကြ်န္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ လံုး၀ ေကာင္းပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ဖို႕ထက္ ဗုဒၶျဖစ္ဖို႕က (ဗုဒၶဘာသာနာမည္ခံဖို႕ထက္ သိျမင္သူျဖစ္ဖို႕) ပိုေကာင္းပါတယ္ဗ်ာ။” ဟု မၾကာေသး မီက ကြန္းဖီးလ္က ေျပာခဲ့သည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ရက္သတၱပတ္က ေလာ့စ္အင္ဂ်လိစ္တြင္ ကြန္းဖီးလ္က လုပ္ငန္းႏွစ္ခုကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ (ေသာၾကာေန႕ညတြင္ အာမန္ ဟမ္းမာ ျပတိုက္၌ စိတ္ပညာရွင္ ကားလ္ ဂြ်န္၏ ဂ်ာနယ္အေၾကာင္း စကား ေျပာျခင္းႏွင့္ စေနေန႕တြင္ အယ္လ္ေအ ၀ိပႆနာစင္တာ၌ သံုးနာရီၾကာ ၀ိပႆနာသင္တန္း ေပးျခင္း တို႕ျဖစ္သည္။)

ႏိုင္ငံ၏ အထင္ရွားဆံုးဗုဒၶဘာသာစင္တာမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္သည့္ ၀ိပႆနာအသင္းတည္ေထာင္သူ တစ္ဦး အေနျဖင့္ သူသည္ တစ္ကမၻာလံုးရွိ ၀ိပႆနာ တရားစခန္းမ်ားကို ဦးေဆာင္ေလ့ရွိသလို ထိ နတ္ ဟန္ (ဗီယက္နမ္ဘုန္းေတာ္ၾကီး)ႏွင့္ ဒလိုင္လားမား(တိဘက္ရဟန္းမင္း)တို႕ကဲ့သို႕ေသာ ေက်ာ္ၾကားသည့္ ဆရာေတာ္ ၾကီးမ်ားႏွင့္ အတူလိုက္ပါကာ သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးခဲ့သည္။ ကြန္းဖီးကို အေမရိကန္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ ဗုဒၶဘာသာကို အေနာက္တိုင္းတြင္ အေျခစိုက္ႏိုင္ေအာင္ ဖန္တီးကူညီေနသည့္ ဆရာ တစ္ဆူအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၾကပါသည္။

ယေန႕မ်က္ေမွာက္ေခတ္မွာေတာ့ အေမရိကန္တစ္ႏိုင္ငံလံုးတြင္ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာစင္တာမ်ား ရွိေနခဲ့ၿပီး စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊အက်ဥ္းေထာင္မ်ား၊ေဆးရံုမ်ားႏွင့္ စီပြားေရးဘုတ္အဖြဲ႕ရံုးခန္းမ်ားတြင္ပင္ ၀ိပႆ နာပရိုဂရမ္မ်ား ရွိေနခဲ့ပါၿပီ။ သို႕ေသာ္၁၉၇၆ ခုႏွစ္က ၀ိပႆနာအသင္းကို ကြန္ဖီးလ္ စုဖြဲ႔ တည္ေထာင္စဥ္က ဗုဒၶဘာသာသည္ အေမရိကတြင္ အသစ္အဆန္းတစ္ခု ျဖစ္ေနေသးသည္။ ကြက္ကြက္ေလးသာရွိေသာ ဗုဒၶဘာသာ အစုေလးမ်ားကိုလည္း ယံုၾကည္ခ်က္စြဲၿမဲခိုင္မာသည့္ တိဘက္လားမားမ်ားႏွင့္ ဆာမူရိုင္းစိတ္ ဓါတ္ျဖင့္ ဗုဒၶတရားကို သင္ၾကားပို႕ခ်ေသာ ဇင္မာစတာမ်ားကဲ့သို႕ေသာ အာရွတိုက္သား ရဟန္းေတာ္မ်ားက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

ကြန္းဖးလ္ႏွင့္အတူ စိတ္တူကိုယ္တူမိတ္ေဆြမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ရွရြန္ ဆယ္လ္ဘတ္ႏွင့္ ဂ်ိဳးဇက္ဂိုးစတိန္းတို႕က အေမရိကားတြင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏွင့္ အိႏၵိယ၏ ၀ိပႆနာကို လူအမ်ားက်င့္သံုးႏိုင္မည့္ ေနရာတစ္ခုမျဖစ္ မေနလိုအပ္ေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဇင္ႏွင့္ တိဘက္ဗုဒၶဘာသာတရားမ်ားထက္ပိုလြန္ေသာ ၀ိပႆနာ က်င့္စဥ္သည္ အဇၥ်တၱသိျမင္ေရးအတြက္ စနစ္က်ေသာစူးစမ္းရွာေဖြမႈလိုအပ္ပါသည္။

သို႕ႏွင့္ မက္စ္၊ ဘားရ္သစ္ေတာရွိ ဗရင္ဂ်ီဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေဟာင္းတစ္လံုးကို ၀ယ္ယူကာ တရားအား ထုတ္လိုသည့္ေယာဂီမ်ားကို ရိပ္သာစခန္းပြဲမ်ားသို႕ ဖိတ္ေခၚခဲ့ၾကသည္။ ထိုင္ျခင္း၊ စၾကၤန္ ေလွ်ာက္ျခင္း ကမၼ႒ာန္းအားထုတ္မႈအပိုင္းတြင္ ေယာဂီမ်ားအား မိမိတို႕၏ ခႏၶာကိုယ္၊ အသက္ရႈသြင္းမႈႏွင့္ စိတ္အျခင္း အရာမ်ားကို သတိမျပတ္ေစာင့္ၾကပ္ရႈမွတ္ရန္ အားေပးၾကပါသည္။

သင္တန္းသားမ်ားႏွင့္ ဆရာမ်ားသည္ လမ္းေဘးအ၀တ္အစားမ်ားကို ၀တ္ဆင္ထားၾကၿပီး ဆရာဂုရုမ်ားက ယေန႕မ်က္ေမွာက္ကမၻာတြင္ သတိတရားျဖင့္ မည္သို႕ေနထိုင္ရွင္သန္ၾကရမည္ဟူေသာ အသက္၀င္သည့္ အၾကံ ၪာဏ္မ်ားကို ေပးၾကသည္။

အာရွတိုက္မွာရွိသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေယာဂီအမ်ားစုမွာ ရဟန္းမ်ားျဖစ္ၾကေသာ္လည္း အေမရိကန္ ေယာဂီ အမ်ားစုကေတာ့ မိသားစု၊ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ အေနာက္တိုင္းအျမင္ရွိေသာ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ကြန္းဖီးကေတာ့ သူ႕အေတြ႕အၾကံဳအရ သူတို႕နည္းသူတို႕ဟန္ အတိုင္း သြားမွျဖစ္ဟု သိေနပါသည္။

”ကြ်န္ေတာ္တို႕စိတ္ေတြဟာ အနာဂတ္စီမံကိန္းေတြ၊ အမွတ္ရမႈေတြ၊ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မႈေတြနဲ႕ ျပန္႕ၾကဲ ေနၾကတာဗ်။ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္မွာ ကြ်န္ေတာ္တို႕မေနႏိုင္ၾကဘူး။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာေန၀င္ခ်ိန္ေတြ မျမင္ႏိုင္ ေလာက္ေအာင္ပဲ ကြ်န္ေတာ္တို႕က ကြ်န္ေတာ္တို႕ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ နစ္မြန္းေပ်ာက္ကြယ္ေနၾကတာ၊ အိမ္ျပန္ခ်ိန္မွာ ေတာင္ ကြ်န္ေတာ္တို႕ရင္ေသြးေလးေတြရဲ႕ မ်က္၀န္းေလးေတြကို မျမင္ေတာ့ဘူး၊ ပန္းျခံေလးကို ကြ်န္ေတာ္ တို႕မျမင္ၾကေတာ့ဘူးဗ်။” ဟု ကြန္းဖီးလ္က ေျပာပါသည္။

၀ိပႆနာႏွင့္ စိတ္ပညာတို႕၏ ဆက္ႏႊယ္မႈကို ျမင္ေသာ ကြန္ဖီးလ္က သူ၏ သင္တန္းသားမ်ားအား ရိုးရာ ကမၼ႒ာန္းတရားထိုင္ျခင္းႏွင့္ အာရုံခံစိတ္ေလ့က်င္မႈတို႕ တြဲဖက္ရန္ အားေပးေလသည္။ ေ၀ဘန္ေရး ဆရာအခ်ိဳ႕ကေတာ့ ကြန္းဖီးလ္၏ ခ်ဥ္းကပ္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေပါ့ပ်က္ပ်က္ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္ ေဘးဖယ္လိုၾကသည္။ သို႕ေသာ္ သူ၏ အေရာင္းသြက္စာအုပ္မ်ားက ရည္ညႊန္းခ်က္တစ္စံု တစ္ရာျဖစ္မည္ဆိုလွ်င္ သူ႕ေျပာခ်င္ေသာ မက္ေဆ့ခ်္က လူမ်ားစြာအတြက္ ပဲ့တင္ထပ္ေနခဲ့ပါသည္။

၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္း မက္ဆာခ်ဴးဆက္တြင္ ရွိသည့္ ၀ိပႆနာစင္တာသို႕ ေရာက္မလာမီက ဇင္ႏွင့္ တိဘက္ လားမားမ်ားထံတြင္ နည္းခံခဲ့ဖူးေသာ ထရုဒီ ေဂါ့ဒ္မင္ဆိုေသာ အမ်ိဳးသမီးက သူမအတြက္ သူမ၏ အာရွႏြယ္ဖြား ဆရာမ်ားႏွင့္ အခ်ိတ္အဆက္မိရန္ခက္ခဲခဲ့ေၾကာင္း ေျပာပါသည္။

“ကြ်န္မကေတာ့ ဂ်က္ခ္ဟာ ေလ့က်င့္ခန္းနယ္ပယ္က ကြ်န္မတို႕ရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာဘ၀ေတြအတြက္ ပိုင္အိုးနီး ယားတစ္ေယာက္အျဖစ္နဲ႕ ဗုဒၶဘာသာကို ေျပာင္းလဲခဲ့တာလို႕ ကြ်န္မခံစားမိပါတယ္” ဟု အယ္လ္ေအ ၀ိပႆနာ စင္တာကို ဦးေဆာင္ေနသည့္ သူမက ေျပာပါသည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ ကြန္းဖီးလ္သည္ သူယခုတိုင္ ဦးေဆာင္ေနဆဲျဖစ္ေသာ ဓမၼေက်ာက္ေဆာင္၀ိပႆနာစင္တာကို (Marin County community of Woodacre)တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။ သူ႕တြင္ စိတ္ပညာရွင္ျဖစ္သူ ဇနီး လီယာနာႏွင့္ ယခုႏွစ္ေႏြရာသီတြင္ ကေမၻာဒီယားႏိုင္ငံ၌ အလုပ္သင္ဆရာ၀န္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေန သည့္ သမီး ကာရိုလိုင္းတို႕ရွိပါသည္။

ကြန္းဖီးလ္သည္ ဗုဒၶဘာသာကို မိသားစုဘ၀အေျခခံကာ ခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္သည့္ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ သူ၏ ၀ိပႆနာ စင္တာကို ဖြင့္လွစ္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အျခားလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ သူႏွင့္ အျခားပုဂၢိဳလ္တို႕က မိဘမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္သင္တန္းမ်ား အလယ္တန္းေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ ဗုဒၶဘာသာမိတ္ဆက္သင္တန္းမ်ားကို သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးလ်က္ရွိပါသည္။

ကြန္းဖီးလ္က သူ႕ကိုယ္ပိုင္က်င့္စဥ္မ်ားကိုလည္း ျမင့္မားေအာင္ အားထုတ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ သူ၏ အဆက္မျပတ္ လည္ပတ္ေနေသာသင္ၾကားပို႕ခ်မႈဘ၀က သူ႕အား ခႏၱီတရားႏွင့္ သတိသမၸဇာဥ္ကို အားထုတ္ႏိုင္ေစရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားစြာ ေပးခဲ့သည္ ဟု သူက ဆိုသည္။

သူ အိမ္ျပန္ေရာက္သြားေသာအခါ သူ႕တရားရိပ္သာစခန္းေျမျပင္ေပၚတြင္ ရွိသည့္ စာေရးတဲေသးေသးေလးတြင္ အခ်ိန္ကုန္ရသည္ကို သူႏွစ္ျခိဳက္သည္။ သူ႕တဲေလး၏ ျပတင္းေပါက္မွ ၾကည့္လွ်င္ စိမ္းလန္းေသာ ေတာင္ကုန္း မ်ားႏွင့္ စမ္းေခ်ာင္းေလးနံေဘးတြင္စိုက္ပ်ိဳးထား ေသာ သစ္ပင္တန္းမ်ားကို သူျမင္ႏိုင္ေလသည္။

(Kate Linthicum , Los Angels Times ၏ Teacher who helped shape American Buddhism is still on a quest ကို ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။

ဓမၼဂဂၤါ

မူရင္းစာမ်က္ႏွာ